Daromad va xarajatlarni hisoblash – bu har qanday biznesning rentabellik va moliyaviy sog’lig’ini tushunish uchun muhim jarayondir. Foydani aniq tushunish sizni xarajatlarni boshqarish, narxlarni samarali belgilash va investitsiyalar to’g’risida xabardor qarorlar qabul qilishga imkon beradi.
Daromad va xarajatlar qanday hisoblanadi
- Daromad: Bu sizning biznesingiz mahsulot yoki xizmatlarini sotish orqali olgan pul miqdori. Daromad hisoblari sizning daromadingizni turli manbalar bo’yicha kuzatib borishga yordam beradi.
- Xarajatlar: Bu sizning biznesingizni yuritish bilan bog’liq xarajatlar. Xarajatlar to’g’ridan-to’g’ri xarajatlar (mahsulot yoki xizmatlar narxi) va operatsion xarajatlar (ijara, ish haqi, marketing) kabi toifalarga bo’linishi mumkin. Xarajatlar hisobotlari xarajatlaringizni batafsil kuzatib borishga imkon beradi.
- Foyda: Bu sizning daromadingizdan xarajatlarni ayirish orqali aniqlanadi. Agar daromad xarajatlardan oshib ketgan bo’lsa, sof foyda mavjud bo‘ladi, aks holda esa sof zarar deb hisoblanadi.
Foydani hisoblash formulasini misol bilan qo`llaylik
Masalan, sizda bir yilda 100,000 AQSH dollariga teng tovarlarni sotgan qahvaxona bor. Sizning biznesingizni yuritish bilan bog’liq xarajatlaringiz quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Xarajatlar (mahsulot narxi): $30,000
- Ijara: $15,000
- Kommunal to’lovlar $5,000
- Ishchilarning ish haqi: $35,000
- Marketing: $5,000
Jami xarajatlar: $90,000
Foydani hisoblash:
Foyda = Daromad – Xarajatlar Foyda = $100,000 – $90,000 Foyda = $10,000
Qahvaxonaning bir yil ichida $10,000 sof foyda oldi.
Asosiy moliyaviy o’lchovlar
- Yalpi foyda: Tovarlar yoki xizmatlarni sotishdan olinadigan foyda hisoblanadi: = Daromad – Xarajatlar
- Foydalanishdan oldingi daromad (operatsion foyda): Yalpi foydadan operatsion xarajatlarni ayirgandan keyingi foyda: Yalpi foyda – ijara, xizmat qo’llab-quvvatlash, ish haqi kabi operatsion xarajatlar.
- Sof foyda (aniq daromad): Barcha xarajatlar va soliqlarni hisobga olgandan keyingi foyda hisoblanadi.
Hisob-kitoblar va yozuvlarni yuritar ekanmiz nimalarni e’tiborga olishimiz kerak:
- Izchillik: Moliyaviy ma’lumotlarni muntazam ravishda yangilab turish va aniqlikni ta’minlash juda muhimdir.
- Tashkilot: Hisob-fakturani, kvitansiyalarni va boshqa moliyaviy yozuvlarni yaxshi tashkil etilgan holda saqlang.
- Buhgalteriya dasturi: QuickBooks yoki Xero kabi buxgalteriya dasturidan foydalanish tranzaktsiyalarni kuzatishni osonlashtiradi va hisobot yaratishni yaxshilaydi.
- Professional maslahat: Hisobchisizning yordami sizga hisob-kitoblarni boshqarishda, soliq talablariga rioya qilish va barqaror moliyaviy strategiyani yaratishda yordam berishi mumkin.