Menejment (boshqaruv) – bu tashkilotlar, korxonalar yoki guruh faoliyatini muvofiqlashtirish va boshqarish san’ati va fani. U quyidagi asosiy jihatlarini o’z ichiga oladi:
Menejmentning asosiy funksiyalari:
- Rejalashtirish: Maqsadlarni belgilash, ularga erishish uchun strategiyalarni ishlab chiqish va resurslarni ajratish.
- Tashkil qilish: Tashkilot tuzilmasini yaratish, rollar va mas’uliyatni belgilash, resurslarni taqsimlash.
- Rahbarlik: Xodimlarni rag’batlantirish, ularga yo’l-yo’riq ko’rsatish va faoliyatini muvofiqlashtirish.
- Nazorat qilish: O’rnatilgan standartlarga muvofiqligini ta’minlash uchun natijalarni o’lchash va tashkilotning yo’nalishini to’g’irlash uchun zarur choralarni ko’rish.
Menejment darajalari:
- Oliy menejment: Tashkilotning umumiy yo’nalishi va strategiyasidan mas’ul bo’lgan yuqori darajadagi rahbarlar (direktorlar kengashi, bosh direktor).
- O’rta menejment: Departamentlar yoki bo’limlarni boshqaradigan va oliy rahbariyat rejalarini amalga oshirish uchun mas’ul bo’lgan rahbarlar (boshliqlar, menejerlar).
- Quyi menejment: Kundalik operatsiyalarni nazorat qiluvchi va xodimlar bilan bevosita ishlaydigan rahbarlar (brigadirlar, nazoratchilar).
Menejment turlari:
Menejment turli sohalarga bo’linadi, jumladan:
- Moliyaviy menejment: Moliyaviy resurslarni boshqarish, investitsion qarorlar qabul qilish va moliyaviy ko’rsatkichlarni tahlil qilish.
- Operatsion menejment: Tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish va yetkazib berish bilan bog’liq ishlarni boshqarish.
- Inson resurslari menejmenti (HRM): Xodimlarni yollash, o’qitish, kompensatsiya va tovonlarni boshqarish, tashkiliy madaniyatni rivojlantirish.
- Marketing menejmenti: Bozor tadqiqotlari, mahsulotlarni ishlab chiqish, reklama va savdoni boshqarish.
- Strategik menejment: Tashkilotning uzoq muddatli yo’nalishini belgilash, raqobatbardosh strategiyani ishlab chiqish va tashqi muhitga moslashish.
Menejmentning ahamiyati:
Kuchli menejment har qanday tashkilotning muvaffaqiyati uchun juda muhimdir:
- Maqsadlarga erishish: Rejalashtirish va nazorat orqali tashkilotlarning resurslardan samarali foydalanishni ta’minlaydi.
- Xodimlarni rag’batlantirish: Yaxshi rahbarlar xodimlarni ilhomlantiradi, ish bilan qoniqishni oshiradi va samarali jamoaviy ishni ta’minlaydi.
- Tartib va muvofiqlik: Tashkil etilgan tuzilma va aniq jarayonlar yaxshi muvofiqlashtirishga, mahsuldorlikni oshirishga yordam beradi.
Eslatma: Menejment doimiy ravishda o’zgarib borayotgan dinamik fan sohasidir. Yangi texnologiyalar, globalizatsiya va ishchi kuchining o’zgarishi bugungi menejerlarni murakkab qiyinchiliklarga duch keltiradi.
Yana biror narsada yordam bera olamanmi?