Inson miyasi haqida 7 ta qiziqarli fakt:
- Miya og’riqni sezmaydi: Miyaning o’zida og’riq retseptorlari yo’q. Bosh og’rig’i aslida miyani o’rab turgan to’qimalar, nervlar va qon tomirlarining reaksiyasi natijasida yuzaga keladi.
- Miya hech qachon dam olmaydi: Biz uxlayotganimizda ham miya faol bo’lib, xotiralarni qayta ishlash, ma’lumotlarni saralash va boshqa muhim funksiyalarni bajaradi. Aslida, miya uyqu vaqtida ba’zan hushyorlik vaqtiga qaraganda ham faolroq bo’lishi mumkin.
- Miya yog’dan iborat: Miyaning 60% i yog’dan tashkil topgan. Bu uni tanamizdagi eng yog’li organ qiladi. Bu yog’lar miya hujayralarining normal ishlashi, nerv impulslarining uzatilishi va umumiy miya salomatligi uchun juda muhimdir.
- Miya juda ko’p energiya sarflaydi: Tana vaznining atigi 2% ini tashkil etganiga qaramay, miya organizm energiyasining 20% ini ishlatadi. Bu energiya miya hujayralarining faoliyati, yangi neyron aloqalarini yaratish va boshqa murakkab jarayonlar uchun zarur.
- Miya doimiy o’zgarib turadi: Neyroplastiklik deb ataladigan jarayon tufayli miya doimiy ravishda o’zgarib turadi. Bu yangi tajribalar, o’rganish va hatto shikastlanishlar natijasida sodir bo’lishi mumkin. Miyaning bu qobiliyati uning moslashuvchanligi va yangi vaziyatlarga moslashish qobiliyatini ta’minlaydi.
- Miya elektr impulslarini hosil qiladi: Miya faoliyati elektr impulslarini hosil qilish orqali amalga oshiriladi. Bu impulslar neyronlar o’rtasida axborot uzatish uchun ishlatiladi. Miya tomonidan hosil qilinadigan elektr energiyasi hatto kichik bir lampochkani yondirish uchun ham yetarli bo’lishi mumkin.
- Miya hali to’liq o’rganilmagan: Miya inson tanasining eng murakkab va sirli organi bo’lib qolmoqda. Olimlar miya haqida ko’p narsalarni bilib olishgan bo’lsa-da, uning ko’plab sirlari hali ham ochilmagan. Miya qanday qilib ong, xotira, hissiyotlar va boshqa murakkab jarayonlarni yaratishi hali ham to’liq tushunilmagan.